1. Vài điều về cây thiên niên kiện

Cây thiên niên kiện hay còn gọi là cây ráy hương, sơn thục, vắt vẻo, bao kim… là loại cây mọc hoang ở nhiều vùng quê, cạnh suối thường được sử dụng cây để làm cây cảnh trang trí trong nhà.

Theo y học cổ truyền cây thiên niên kiện có vị đắng, cay, tính ôn hơi ngọt, mùi thơm, có tác dụng bổ gân cốt, khử phong thấp, giảm đau nhức, đau dạ dày, đau khớp xương, phong hàn và tê bại co quắp.

Thiên niên kiện là thảo dược rất quý hiếm

Các nghiên cứu trong khoa học cho thấy rễ của cây thiên niên kiện có chứa hàm lượng tinh dầu cao, có màu vàng nhạt và mùi thơm dễ chịu. Nước sắc Thiên Niên Kiện có tác dụng thúc đẩy lưu thông huyết dịch, giảm đau và chống đông máu tương đối mạnh. Cồn thuốc Thiên Niên Kiện có tác dụng giảm đau, chống viêm và kháng Histamin, chống dị ứng.

Bên cạnh đó, cây thiên niên kiện còn hỗ trợ điều trị những trường hợp bị ngứa, nổi mẫn đỏ, bệnh đau bụng kinh cho phụ nữ và giúp kích thích hệ tiêu hóa ngày càng tốt hơn. Tất cả các bộ phận của cây thiên niên kiện từ quả, hoa, thân, lá và rễ đều được sử dụng để chế biến thành thuốc. Trước khi sắc uống hoặc ngâm với rượu bạn nên cắt lát ra phơi khô, như vậy sẽ tốt hơn. Và cũng có thể giã nát cây tươi để đắp vào chỗ đau.

2. Các cách sử dụng thiên niên kiện trong điều trị bệnh xương khớp

2.1 Ngâm rượu

- Bài thuốc 1: Dùng 1kg thiên niên kiện, 100g ngưu tất, 100g hổ cốt và câu kỷ tất đem ngâm với 2 lít rượu. Ngâm trong khoảng 1 tháng là dùng được, mỗi lần sử dụng nên uống 1 – 2 ly nhỏ trong mỗi bữa ăn.

Củ thiên niên kiện dùng ngâm rượu

- Bài thuốc 2: Dùng thân rễ thiên niên kiện tươi đem giã và ngâm rượu, sau đó xoa bóp chỗ đau nhức, tê bại chân tay rất hiệu quả.

2.2 Sắc nước uống

- Bài thuốc 1: Sắc nước uống: Mỗi ngày lấy khoảng 10g cây thiên niên kiện sắc với 1 lít nước, uống trong ngày.

- Bài thuốc 2: Dùng 10g thiên niên kiện, 5g ngưu tất, 20g hy thiêm, 15g mộc qua, đem đi sắc với 1 lít nước, chia làm nhiều lần uống trong ngày.

Theo kinh nghiệm truyền lại thì người xưa nên sử dụng thiên niên kiện bằng cách đem rễ phơi khô rồi đem ngâm rượu uống hoặc đem xay lấy nước chứ không nên sắc sẽ làm mất đi mùi thơm cũng như dược tính bên trong của cây.

2.3 Giã cây tươi lấy nước đắp lên chỗ đau

Giống như tên gọi của nó, cách này đơn giản chỉ cần giã tươi cây thiên niên kiện rồi lấy bả đắp lên chỗ đau là được, hiệu quả cũng rất cao.

Lưu ý: Nếu muốn giã một lần rồi sử dụng nhiều lần thì cần bảo quản nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc, tốt nhất là sử dụng trong ngày.

3. Tinh dầu thiên niên kiện

Tinh dầu thiên niên kiện được chiết xuất từ rễ của cây thiên niên kiện – bộ phận chứa nhiều tinh dầu nhất của cây. Ngoài ra tinh dầu thiên niên kiện có thể chiết xuất từ thân cây.

Theo các nghiên cứu, trong cây có chứa khoảng 78-81% độ ẩm, 0,8-1,2% tinh dầu và rễ khô của thiên niên kiện sẽ có tới 5% tinh dầu. Tinh dầu thiên niên kiện là dung dịch trong suốt có màu vàng, mùi thơm nồng ấm, thời gian lưu hương rất lâu.

Tinh dầu thiên niên kiện có nhiều công dụng

Trong tinh dầu của thiên niên kiện gồm có Aldehyd propionic, l-linalol, terpineol và sabinen, acetaldehyt, limonen, a-terpinen, este tính theo linalyl acetat, cụ thể các thành phần hóa học như sau: tinh dầu Thiên Niên Kiện gồm khoảng 38 hợp chất, trong đó linalool là thành phần chủ yếu (chiếm 69,71 – 71,20%). Các thành phần có hàm lượng đáng chú ý là terpinen-4-ol (4%), linalyl acetat (3,3%), δ-caren (1,3%), α-terpineol (1,2%), carvomenthyl acetat (1,2%), β-thyen (1%) và β-caryophyllen (1%).

Người ta thường chiết xuất tinh dầu này bằng phương pháp lôi cuốn hơi nước từ nguyên liệu tươi. Nguồn nguyên liệu tươi được thu hái từ rừng tự nhiên ở vùng đầu nguồn sông Hương thuộc các huyện Nam Đông, A Lưới, Hương Trà, Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Tinh dầu này có tác dụng điều trị phong thấp, đau nhức xương, tê dại chân tay, đau lưng đùi, hiệu quả. Ngoài ra, tinh dầu của thiên niên kiện còn được dùng làm hương liệu và là nguyên liệu tạo linalol. Tinh dầu thiên niên kiện còn có tính kháng nấm mạnh, đặc biệt là các loài nấm như curvularia pallescen, aspergillus niger, fusarium graminearum…). Ngoài công dụng điều trị bệnh xương khớp, loại tinh dầu này còn

được dùng để dẫn xuất nước hoa cao cấp.

Các lưu ý khi dùng tinh dầu thiên niên kiện:

– Không dùng liều lượng hoặc nồng độ nhiều hơn hướng dẫn vì có thể gây nhức đầu do đây là tinh dầu có hoạt tính mạnh, độ đậm đặc cao.

–

– Luôn bảo quản trong chai đậy kín, tránh ánh sáng, nhiệt độ cao và nơi ẩm ướt

– Để xa tầm tay của trẻ em.

Tổng hợp: CHÚC LINH