NHỮNG “GÓC KHUẤT” CỦA NGHỆ SĨ XIẾC KHIẾN AI CŨNG PHẢI SUY NGẪM

1. Những tai nạn bất ngờ gây chấn thương nghiêm trọng

Xiếc là nghề nghiệp chứa nhiều vất vả, nguy hiểm khiến bản thân nghệ sĩ và cả gia đình phải luôn ngổn ngang với hàng trăm mối lo sợ. Mặc dù cho đến nay, đã có nhiều biện pháp đảm bảo an toàn cho nghệ sĩ xiếc khi biểu diễn hoặc trong tập luyện nhưng nguy cơ chấn thương đến từ bộ môn nghệ thuật này vẫn luôn rình rập.

Nghề xiếc là nghề phải đối mặt với nhiều nguy hiểm

Ở Việt Nam, chuyện tai nạn đối với các nghệ sĩ xiếc là chuyện rất bình thường. Các yếu tố như thiết bị an toàn, sân khấu hiện đại, đệm thật êm… cũng khó có thể tránh được câu chuyện tai nạn trong xiếc, nhất là do những nguyên nhân khách quan như đang diễn thì bị chuột rút hoặc những yếu tố ngoài tầm kiểm soát của nghệ sĩ.

NSƯT Kim Hạnh – người nổi tiếng với tiết mục đu cánh diều đã bị ngã gãy tay khi đang cố gắng tập động tác mạo hiểm hơn trên không. NSƯT Ngô Tuyết Hoàn gặp tai nạn trong quá trình tập luyện dẫn đến bị liệt nửa người, trở thành tàn phế, phải ngồi trên xe lăn. Hai “hoàng tử xiếc” Quốc Cơ - Quốc Nghiệp cũng từng suýt phải giã từ nghề xiếc vì gặp tai nạn kinh hoàng khi đang lưu diễn ở Đài Loan vào năm 2009.

Màn biểu diễn khiến Quốc Cơ - Quốc Nghiệp bị tai nạn

Đã theo nghiệp xiếc thì đồng nghĩa phải chấp nhận sự rủi ro, thậm chí là cả tử vong vì nghề. Thế nhưng, dù cho xiếc là nghề nguy hiểm, nhiều rủi ro đến đâu đi chăng nữa thì các nghệ sĩ xiếc vẫn luôn luôn cống hiến hết mình vì đam mê, vì sự lựa chọn của mình.

2. Nghề chưa có chế độ đãi ngộ hợp lí

Nhiều chuyên gia cho rằng, sở dĩ Việt Nam tránh được những cú tai nạn kinh hoàng, đáng tiếc là do xiếc Việt chưa thực hiện các động tác kỹ thuật, kỹ xảo quá khó như nghệ sĩ quốc tế. Mặt khác, thiết bị đạo cụ tập luyện, biểu diễn ở Việt Nam vẫn còn thô sơ nên diễn viên cũng thận trọng hơn khi thực hiện các động tác kỹ thuật, dẫn tới giảm thiểu tối đa những chấn thương trong tập luyện. Nhưng Quốc Cơ – Quốc Nghiệp đã dập tắt suy nghĩ đó với những lần mang đến những tiết mục với độ khó và kỹ thuật rất cao, tiêu biểu là màn xiếc chồng đầu tại Britain’s Got Talent năm 2018.

Màn biểu diễn gây ấn tượng của Giang's Brother tại Britain's Got Talent

Ở Việt Nam, bộ môn nghệ thuật này nhận được rất nhiều sự quan tâm, hỗ trợ. Ở Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam có riêng ban an toàn lao động thường xuyên đôn đốc, kiểm tra các đạo cụ tập luyện cho học sinh. Mặt khác, trường còn có một chuyên viên kỹ thuật chuyên treo lắp các thiết bị đạo cụ trên cao để đáp ứng yếu tố an toàn trong tập luyện của thầy và trò.

Thế nhưng bên cạnh đó, theo NSND Tạ Duy Ánh , nghề xiếc ở Việt Nam vẫn chưa thực sự có chế độ đãi ngộ hợp lí. Mặc dù đã cống hiến hết mình cho đất nước nhưng các nghệ sĩ xiếc của Việt Nam vẫn đang có nhiều thiệt thòi. Bằng chứng là trong các đợt xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú thì các nghệ sĩ xiếc vẫn không được xét theo quy chế đặc thù mà áp dụng theo “khung” cứng như các lĩnh vực khác. Bên cạnh đó, lương thưởng của các nghệ sĩ xiếc, nhất là các đoàn công lập vẫn thực hiện theo quy định của nhà nước. Các chế độ đãi ngộ lẫn chính sách ưu đãi vẫn chưa tương xứng với tính chất nghề nghiệp.

Qua đó, chúng ta nhận thấy được rằng: Cần phải có chế độ đãi ngộ riêng cho những người làm nghệ thuật xiếc, nhất là khi những nghệ sĩ xiếc gặp tai nạn khi đang tập luyện, biểu diễn . Mặc dù với những nghệ sĩ xiếc, họ vẫn luôn cống hiến mà không có bất kỳ đòi hỏi gì nhưng cũng cần có một chế độ đãi ngộ hợp lý để xứng đáng với công sức và tâm huyết mà nghệ sĩ xiếc đã bỏ ra.

3. Nghệ thuật xiếc rất cần được quan tâm đúng mức

Xiếc là nghệ thuật của lòng dũng cảm, thu hút người xem bởi sự mạo hiểm, khéo léo về kỹ năng, kỹ xảo trình diễn và vẻ đẹp tạo hình sân khấu. Thế nhưng trong thị trường nghệ thuật biểu diễn ở nước ta hiện nay, không gian dành cho xiếc đang dần thu hẹp trước sự cạnh tranh gay gắt của các loại hình nghệ thuật, giải trí khác.

Xiếc là bộ môn tương tự như thể thao đỉnh cao, tập luyện vất vả nhưng tuổi nghề lại rất ngắn ngủi. Ở một số nước có nền nghệ thuật xiếc phát triển như Nga, họ đã tìm ra lối thoát cho sự tồn tại lâu dài của xiếc bằng việc tạo mối liên kết giữa xiếc với thể thao hay những vận động viên không thi đấu đỉnh cao nữa thì nên phát huy về xiếc . Nhiều lãnh đạo của liên đoàn vẫn luôn đau đáu tìm hướng đi mới cho xiếc và nó cũng có những dấu hiệu khả quan.

Trên thực tế, những khó khăn của việc duy trì và phát triển nghệ thuật xiếc là không thể nào kể hết. Vì vậy, nghệ thuật xiếc Việt Nam đang rất cần những sự quan tâm đặc biệt, những hướng đi mới mẻ và tương lai xán lạn hơn.

Những năm gần đây, xiếc Việt Nam đã có một bộ mặt mới với sự thành công rực rỡ của bộ đôi Quốc Cơ - Quốc Nghiệp. Điều đó đã góp phần cải thiện những khó khăn mà bộ môn này vẫn luôn đối mặt. Thế nhưng, xiếc Việt Nam vẫn cần nhiều hơn nữa những người sẵn sàng làm nhiệm vụ tiên phong trong việc khẳng định vị thế và phát triển nghệ thuật xiếc của nước nhà.

Tổng hợp: CHÚC LINH